 |
| Έρευνα του Κέντρου Πρόληψης ΠΥΞΙΔΑ για τους παράγοντες που επιβαρύνουν την υγεία στην Ελλάδα και Βουλγαρία |
 |
|
 Τα νοσήματα κυκλοφορικού συστήματος (καρδιαγγειακές παθήσεις) και οι κακοήθεις νεοπλασίες είναι οι πιο συχνές αιτίες θανάτου στην Ελλάδα και στη Βουλγαρία,σύμφωνα με αποτελέσματα της πρόσφατης έρευνας που πραγματοποίησε το Κέντρο Πρόληψης ΠΥΞΙΔΑ, με θέμα την καταγραφή των παραγόντων που επιβαρύνουν την υγεία. Παράλληλα, κατά τη διερεύνηση των καθημερινών συνηθειών των ενηλίκων 40 – 50 ετών, στις δύο χώρες, διαπιστώθηκε ότι άτομα αυτής της ηλικίας έχουν αρκετά «ανθυγιεινές συνήθειες» όσον αφορά τη διατροφή, τη σωματική άσκηση και τη χρήση τσιγάρου και αλκοόλ οι οποίες συνδέονται με τις προαναφερόμενες αιτίες θανάτου.
Ταυτότητα της έρευνας
Η έρευνα «Καταγραφή παραγόντων που επιβαρύνουν την υγεία στους Νομούς Θεσσαλονίκης, Blagoevgrad και Kardzhali», διεξήχθη από το Κέντρο Πρόληψης ΠΥΞΙΔΑ το 2008, και είχε ως τελικό δικαιούχο το Δήμο Συκεών, στο πλαίσιο του έργου: «Διασυνοριακές δράσεις για την πρόληψη της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών και παραγόντων που επιβαρύνουν την υγεία στη Θεσσαλονίκη, στο Blagoevgrad και στο Kardzhali», Κοινοτικής Πρωτοβουλίας INTERREG III A/PHARE CBC ΕΛΛΑΔΑ-ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών και χρηματοδοτήθηκε κατά 75% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (Ε.Τ.Π.Α.) και κατά 25% από το Ελληνικό Δημόσιο.). Για την υλοποίηση του έργου, η ΠΥΞΙΔΑ συνεργάστηκε με τη Νομαρχία του Blagoevgrad και το Δήμο Kardzhali. Την έρευνα συντόνισε εκ μέρους της ΠΥΞΙΔΑΣ, η ψυχολόγος Στέλλα Κασάπη.
Οι αρχικοί στόχοι της έρευνας ήταν η καταγραφή των δεικτών θνησιμότητας στο νομό Θεσσαλονίκης και σε δήμους των επαρχιών Blagoevgrad και Kardjali και ο εντοπισμός τυχόν διαφοροποιήσεων των αιτιών θανάτου κατά τη διάρκεια της τελευταίας εικοσαετίας (1989 – 2008). Επιπρόσθετα, στόχος της δράσης ήταν η σύγκριση των δεικτών θνησιμότητας που παρατηρούνται στις δύο χώρες για τον εντοπισμό ομοιοτήτων και διαφορών ανάμεσά τους. Παράλληλα, η μελέτη αποσκοπούσε και στη διερεύνηση των καθημερινών συνηθειών του ενήλικου πληθυσμού στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία αναφορικά με το θέμα της διατροφής, το σωματικό βάρος, τη σωματική άσκηση και τη χρήση νόμιμων εξαρτησιογόνων ουσιών (αλκοόλ και κάπνισμα), που σύμφωνα με την παγκόσμια βιβλιογραφία συνδέονται με αυτές τις αιτίες θανάτου.
Δείγμα μελέτης
Οι αιτίες θανάτου της τελευταίας εικοσαετίας, διερευνήθηκαν σε εννέα δήμους των προαναφερόμενων Νομών. Οι εννέα δήμοι που επιλέχτηκαν είναι σχεδόν σε απόλυτη πληθυσμιακή αντιστοιχία, γεγονός το οποίο επιτρέπει τη σύγκριση των ευρημάτων μεταξύ του ελληνικού νομού και των δύο βουλγάρικων επαρχιών.
Το δείγμα της 2ης φάσης της έρευνας –διερεύνηση των παραγόντων κινδύνου για την υγεία και των στάσεων ενήλικου πληθυσμού σχετικά με το θέμα της υγείας– αποτέλεσαν 300 ενήλικες ηλικίας 40 – 50 ετών από την Ελλάδα και τη Βουλγαρία. Ειδικότερα, το ελληνικό δείγμα αποτέλεσαν 150 ενήλικες κάτοικοι τριών δήμων του νομού Θεσσαλονίκης (Συκιές, Λαγκαδάς και Νέα Απολλωνία) οι οποίοι επιλέχτηκαν με τυχαία και κατά αναλογία δειγματοληψία. Αντίστοιχα, το Βουλγαρικό δείγμα αποτέλεσαν 100 ενήλικες ηλικίας 40 – 50 ετών από δήμους της επαρχίας Blagoevgrad (Petrich, Handzhdimovo & Kersna) και 50 ενήλικες ηλικίας 40 – 50 ετών από την επαρχία Kardzhali (Kirkovo, Momchilgrad & Ardiko).
Πιο συχνές αιτίες θανάτου
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι κυριότερες αιτίες θανάτου τόσο στο Νομό Θεσσαλονίκης, όσο και στις δύο επαρχίες της Βουλγαρίας είναι τα νοσήματα του κυκλοφορικού συστήματος (καρδιαγγειακές παθήσεις) και οι κακοήθεις νεοπλασίες. Ειδικότερα, τα νοσήματα του κυκλοφορικού συστήματος αποτελούν την πιο συχνή αιτία θανάτου καθ’ όλη τη διάρκεια της εικοσαετίας που εξετάστηκε, παρουσιάζοντας μία σχετική σταθερότητα ως προς τα ποσοστά εμφάνισης (Πίνακας 1, 2). Επίσης, σταθερά δεύτερη σε συχνότητα αιτία θανάτου τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Βουλγαρία είναι οι κακοήθεις νεοπλασίες. Τα ευρήματα αυτά είναι βρίσκονται σε συμφωνία με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας αναφορικά με τους Δείκτες Θνησιμότητας.
| Πίνακας 1: Αιτίες Θανάτου στο Νομό Θεσσαλονίκης κατά την εικοσαετία 1989 - 2008 |
| Δείκτες Θνησιμότητας | Χρονολογίες | | 1989 - 1993 | 1994 - 1998 | 1993 - 2003 | 2004 - 2008 | | Νοσήματα του κυκλοφορικού συστήματος | 47,4% | 48% | 48,1% | 45,9% | | Κακοήθεις νεοπλασίες | 23% | 22,1% | 24,9% | 26,6% | |
Πίνακας 2: Αιτίες Θανάτου στην επαρχία Blagoevgrad & Kardzhali κατά τα έτη 2001 - 2007
| Δείκτες Θνησιμότητας | Επαρχία Blagoevgrad | Επαρχία Kardzhali | | 2001 - 2003 | 2004 - 2007 | 1993 - 2003 | 2004 - 2007 | | Νοσήματα του κυκλοφορικού συστήματος | 64,91% | 66,82% | 52,8% | 19,85% | Κακοήθεις νεοπλασίες | 14,3% | 13,42% | 22,83% | 19,85% | |
Καθημερινές συνήθειες ενήλικου πληθυσμού σε Ελλάδα και Βουλγαρία
Από τα αποτελέσματα της 2ης φάσης της έρευνας που αφορούν τις καθημερινές συνήθειες ενήλικου πληθυσμού σε σχέση με το θέμα της διατροφής, της σωματικής άσκησης, της χρήσης νόμιμων εξαρτησιογόνων ουσιών και τις στάσεις τους σε θέματα υγείας μπορούμε να εξάγουμε τα ακόλουθα συμπεράσματα:
⇒ Διατροφικές συνήθειες : Η πλειοψηφία των ενηλίκων που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι γευματίζουν από 1 έως 3 φορές την ημέρα. Ειδικότερα, οι τροφές που καταναλώνουν πιο συχνά είναι φρούτα, λαχανικά και γάλα. Τροφές όπως όσπρια, κόκκινο κρέας και ψάρια φαίνεται να καταναλώνονται από 1 έως 3 φορές την εβδομάδα. Το διατροφολόγιο της εβδομάδας φαίνεται να συμπληρώνεται με έτοιμα φαγητά, τα οποία καταναλώνονται 1 έως 2 φορές την εβδομάδα. Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα της έρευνας σε σχέση με τις διατροφικές συνήθειες δείχνουν ότι άντρες και γυναίκες σε Ελλάδα και Βουλγαρία προσπαθούν να τηρούν τις συστάσεις ως προς τη συχνότητα κατανάλωσης διαφόρων τροφών, ωστόσο, φαίνεται να περιορίζουν τον αριθμό των ημερήσιων γευμάτων και την κατανάλωση σημαντικών τροφών όπως είναι τα φρούτα, τα λαχανικά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
⇒Σωματική άσκηση : Αναφορικά με το θέμα της σωματικής άσκησης, τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Βουλγαρία, η πλειοψηφία των ενηλίκων φαίνεται να μην αφιερώνουν χρόνο σε δραστηριότητες σωματικής άσκησης. Ειδικότερα, η πλειοψηφία του δείγματος της έρευνας δήλωσε ότι γυμνάζεται λιγότερο από δύο φορές την εβδομάδα ή καθόλου. Η μοναδική δραστηριότητα σωματικής άσκησης είναι το περπάτημα τις μισές μέρες της εβδομάδας. Τέλος, σημαντικό εύρημα κρίνεται το γεγονός ότι σχεδόν όλοι οι ενήλικες οι οποίοι συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι η άσκηση του σώματός τους στο πλαίσιο της εργασίας είναι περιορισμένη έως ανύπαρκτη.
⇒Χρήση νόμιμων εξαρτησιογόνων ουσιών :
⇒Κάπνισμα : Το 43% των Ελλήνων που συμμετείχαν στην έρευνα (55% άντρες και 30% γυναίκες) και το 34% του βουλγάρικου δείγματος (30% άντρες και 38% γυναίκες) δήλωσε ότι καπνίζει περιστασιακά ή συστηματικά. Από το σύνολο των καπνιστών στις δύο χώρες οι περισσότεροι φαίνεται να καπνίζουν μισό με ένα πακέτο τσιγάρα ημερησίως. Επίσης, οι περισσότεροι καπνιστές δήλωσαν ότι δεν έχουν κάνει καμία προσπάθεια να διακόψουν το κάπνισμα ή στην περίπτωση που έχουν κάποια σχετική προσπάθεια στο παρελθόν αυτή ήταν αποτυχημένη
⇒Αλκοόλ : Το 68,7% του ελληνικού δείγματος της έρευνας (65,7% άντρες και 71,6% γυναίκες) δήλωσαν ότι καταναλώνουν αλκοόλ σπάνια ή περιστασιακά. Το αντίστοιχο ποσοστό που προέκυψε από το βουλγαρικό δείγμα είναι 63,35% (70,7% άντρες και 56% γυναίκες). Τα ποσοστά συστηματικής χρήσης αλκοόλ, όπως αυτά προκύπτουν από τα αποτελέσματα της έρευνας είναι 7,5% για την Ελλάδα και 13,16% για τη Βουλγαρία. Τέλος, τα αποτελέσματα της έρευνας αναφορικά με το θέμα της ποσότητας αλκοόλ που καταναλώνεται σε εβδομαδιαία βάση δείχνουν ότι οι περισσότεροι ενήλικες που συμμετείχαν στην έρευνα δε ξεπερνούν τα 5 ποτά την εβδομάδα.
⇒Στάσεις σε θέματα υγείας : Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι οι πλειοψηφία του δείγματος εκτιμά ότι φροντίζει λίγο ή μέτρια την προσωπική του υγεία, ενώ παράλληλα δηλώνουν χαμηλά έως μέτρια επίπεδα ικανοποίησης από τις προσωπικές τους ενέργειες για τη φροντίδα της υγείας τους. Ωστόσο, στην ερώτηση αν η υγιεινή διατροφή, η σωματική άσκηση και η αποχή από τη χρήση νόμιμων εξαρτησιογόνων ουσιών αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για τη φροντίδα της υγείας, η πλειοψηφία των ενηλίκων φαίνεται να απαντούν ότι θεωρούν τους τρεις παραπάνω παράγοντες πολύ σημαντικούς. Η διαπίστωση αυτή ισχύει τόσο για τους ενήλικες στην Ελλάδα όσο και στη Βουλγαρία. Και στις δύο χώρες η αποχή από τη χρήση νόμιμων εξαρτησιογόνων ουσιών τείνει να αξιολογείται ως ο πιο σημαντικός παράγοντας για τη φροντίδα της υγείας, αν και με μικρή διαφοροποίηση από την αξιολόγηση των υπόλοιπων παραγόντων κινδύνου (διατροφικές συνήθειες και έλλειψη σωματικής άσκησης).
Απαραίτητη τα προγράμματα πρόληψης και αγωγής υγείας
Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας επιβεβαιώνουν τα δεδομένα της παγκόσμιας βιβλιογραφίας αναγνωρίζοντας τις παθήσεις του κυκλοφορικού και τον καρκίνο ως τις πιο συχνές αιτίες θανάτου και στις δύο χώρες. Παράλληλα, κατά τη διερεύνηση των καθημερινών συνηθειών των ενηλίκων 40 – 50 ετών στις δύο χώρες διαπιστώθηκε ότι άτομα αυτής της ηλικίας τείνουν να αμελούν σχεδόν ολοκληρωτικά την άσκηση του σώματος τους, να ταλαιπωρούν τον οργανισμό τους παραλείποντας ημερήσια γεύματα και την πρόσληψη σημαντικών διατροφικών στοιχείων και να επιβαρύνουν τον οργανισμό μέσω της χρήσης νόμιμων εξαρτησιογόνων ουσιών (κάπνισμα και αλκοόλ).
Τα προαναφερθέντα ευρήματα σε συνδυασμό με τα παγκόσμια εμπειρικά δεδομένα τα οποία συνδέουν την ανθυγιεινή διατροφή, το αυξημένο σωματικό βάρος, την έλλειψη σωματικής άσκησης και τη χρήση νόμιμων εξαρτησιογόνων ουσιών με την αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης παθήσεων του κυκλοφορικού συστήματος, τονίζουν την ανάγκη σχεδιασμού και υλοποίησης προγραμμάτων πρόληψης με θέμα την υγεία. Στόχος αυτών των προγραμμάτων πρέπει να είναι η ενημέρωση του ευρύτερου κοινού σε θέματα σωματικής και ψυχικής υγείας, η ευαισθητοποίηση του πληθυσμού και η προώθηση της υιοθέτησης καθημερινών υγιών συνηθειών.
Άλλωστε είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι, όπως αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, μέσω της υιοθέτησης υγιεινών πρακτικών διατροφής, της σωματικής άσκησης και την αποχή από τις νόμιμες εξαρτησιογόνες ουσίες μπορούμε να μειώσουμε τα ποσοστά των καρδιαγγειακών παθήσεων έως και 50%.
Το Κέντρο Πρόληψης ΠΥΞΙΔΑ προσφέρει υπηρεσίες ενημέρωσης του κοινού σε θέματα ψυχικής και σωματικής υγείας, προγράμματα αγωγής υγείας σε μαθητές, ατομική συμβουλευτική και παράλληλα εφαρμόζει προγράμματα υποστήριξης για όσους προσπαθούν να διακόψουν το κάπνισμα.
Πληροφορίες: Μάρω Βασσάρα, ψυχολόγος, επιστημονικά υπεύθυνη & Μαρία Κυριακίδου, σχολική ψυχολόγος, αναπληρώτρια επιστημονικά υπεύθυνη.
Δείτε παρακάτω, αναλυτικότερα τα αποτελέσματα της έρευνας σε πίνακες excel, όπου εμφανίζονται: οι Δείκτες Θνησιμότητας στο Νομό Θεσσαλονίκης (1989 – 2008) και στους Νομούς Blagoevgrad & Kardjali (2001 – 2007), καθώς και οι Παράγοντες Κινδύνου που συνδέονται με την υγεία:
Δείκτες Θνησιμότητας κατά την εικοσαετία 1989 - 2008 στο Νομό Θεσσαλονίκης
Παράγοντες κινδύνου που συνδέονται με την υγεία |
|
| |
| |
|
| |
| |
|
 |
