 |
| Προσαρμογή στον παιδικό σταθμό: μια περίοδος προβληματισμών, αλλά και μια καινούργια αρχή |
 |
|
της Αλεξάνδρας Πορτσέλη, ψυχολόγου, στελέχους της ΠΥΞΙΔΑΣ
Σε μια τυπική σύγχρονη ελληνική οικογένεια η αναγκαιότητα ή και η επιλογή της εργασίας και από τους δύο πλέον γονείς είναι μια πραγματικότητα, που δημιουργεί δυσκολίες στην ανατροφή και στη φροντίδα των παιδιών, ιδιαίτερα κατά την προσχολική ηλικία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, γονείς και παιδιά καλούνται συνήθως για πρώτη φορά να βιώσουν την εμπειρία του αποχωρισμού, με την ένταξη του παιδιού στον παιδικό σταθμό.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών ξεκινούν από τους πρώτους μήνες του φθινοπώρου να πηγαίνουν στον παιδικό σταθμό και το γεγονός αυτό σηματοδοτεί δύο ταυτόχρονες και σημαντικές αλλαγές στη ζωή τους. Από τη μια αρχίζουν να στερούνται την ολοκληρωτική παρουσία και φροντίδα των γονιών και ιδιαίτερα της μητέρας τους και την ασφάλεια που τους έδινε μέχρι τώρα, και από την άλλη αρχίζουν να δημιουργούν νέους δεσμούς και νέες σχέσεις, να αποκτούν εμπειρίες έξω από την οικογένεια και να αλληλεπιδρούν με νέα πρόσωπα, που δεν υπόκεινται στον άμεσο έλεγχο της οικογένειας.
Στις καινούργιες αυτές συνθήκες το παιδί καλείται να προσαρμοστεί, να αναπτύξει δηλαδή την ικανότητα να βρίσκει νέες ισορροπίες στο καινούργιο του περιβάλλον. Η προσαρμογή του μικρού παιδιού στο σχολικό περιβάλλον αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις, όπου δοκιμάζεται η νοητική, η κοινωνική και η συναισθηματική του ικανότητα, καθώς και η ικανότητά του να ανταπεξέρχεται στις δύσκολες καταστάσεις.
Προκειμένου η μετάβαση αυτή να επιτευχθεί ομαλά και να μπορέσει το παιδί να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, ουσιαστικό ρόλο παίζουν, το ίδιο το παιδί, οι γονείς και η παιδαγωγός του.
Το παιδί
Κάθε παιδί έχει πολύ διαφορετικό τρόπο αντίδρασης κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Κάποια παιδιά μπορεί να κλαίνε και να γκρινιάζουν, να έχουν δυσκολίες στον ύπνο, να αποσύρονται, να γίνονται πιο επιθετικά, να ζηλεύουν τα αδελφάκια τους ή ακόμη και να εμφανίζουν σωματικά συμπτώματα, όπως ξαφνικούς και αδικαιολόγητους πόνους, εμετούς κ.α.
Άλλα παιδιά μπορεί και να επιστρέφουν σε παλιές συνήθειες και συμπεριφορές, που είχαν σε μικρότερες ηλικίες. Άλλα πάλι μπορεί να είναι ήρεμα και συγκαταβατικά ακόμη και χαρούμενα ή ενθουσιασμένα με όλες αυτές τις καινούργιες εμπειρίες.
Μπορεί ακόμη και το ίδιο παιδί να έχει όλες αυτές ή κάποιες από αυτές τις συμπεριφορές, που εναλλάσσονται και δυσκολευόμαστε να τις εξηγήσουμε και να τις κατανοήσουμε. Το σίγουρο είναι ότι οι αντιδράσεις τους αυτές είναι φυσιολογικές / αναμενόμενες και δηλωτικές του πόσο δύσκολο είναι για αυτά να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Συνήθως οι αντιδράσεις διαμαρτυρίας δεν ταυτίζονται με την ύπαρξη κάποιας σοβαρότερης διαταραχής. Αντιθέτως πολύ συχνά αποτελούν ένδειξη ομαλής προσαρμογής του παιδιού, καθώς επιβεβαιώνουν την ενεργή προσπάθειά του να εγκλιματιστεί στο νέο περιβάλλον.
Ο γονιός
Όπως κάθε παιδί έτσι και κάθε γονιός έχει ένα δικό του τρόπο που βιώνει τις νέες συνθήκες. Η περίοδος αυτή είναι μεταβατική και για τους γονείς, που μπορεί να βιώνουν έντονη ανησυχία, άγχος και ανασφάλεια για την παράδοση του παιδιού σε «ξένα χέρια» και τη δική τους επιστροφή στις απαιτήσεις της εργασίας τους. Συχνά μπορεί να αναρωτιούνται και να ανησυχούν για την ασφάλεια και την ποιότητα της φροντίδας, που θα έχει το παιδί στο νέο περιβάλλον, να έχουν ενοχές για αυτό που αισθάνονται ως «εγκατάλειψη» του παιδιού, ακόμη ίσως και να φοβούνται για τη σχέση που θα αναπτύξει το παιδί με το πρόσωπο της παιδαγωγού.
Παράλληλα όμως μπορεί να αισθάνονται ικανοποίηση γιατί το παιδί μεγαλώνει, ανεξαρτητοποιείται και σταδιακά αποδεσμεύεται από την αποκλειστική φροντίδα τους, δημιουργεί σχέσεις με τους άλλους, καταφέρνει περισσότερα πράγματα μόνο του και προσπαθεί να ελέγχει με αποτελεσματικότερο τρόπο τα συναισθήματά του και να διαπραγματεύεται τις επιθυμίες του. Επιπλέον και οι ίδιοι οι γονείς μπορούν τώρα πια να αναζητήσουν έστω σε κάποιο βαθμό την ικανοποίηση και σε άλλες πηγές, να ξαναθυμηθούν πράγματα που τους ευχαριστούσαν και να ασχοληθούν λίγο περισσότερο με τα ενδιαφέροντα και τις επιθυμίες τους. Γιατί φαίνεται ότι όσο περισσότερο ένας γονιός μπορεί να είναι χαρούμενος με τις επιλογές του και υγιής συναισθηματικά και κοινωνικά, τόσο περισσότερο μπορεί να βοηθήσει το παιδί του προς την κατεύθυνση μιας ομαλής προσαρμογής.
Η παιδαγωγός
Η περίοδος της προσαρμογής είναι μια από τις πιο δύσκολες περιόδους που βιώνει μια παιδαγωγός στη δουλειά της. Η συμβολή της στην ομαλή ένταξη του παιδιού στον παιδικό σταθμό είναι πολύ μεγάλη, αφού καλείται να διαμορφώσει το πλαίσιο υποδοχής και τη σχέση της με το κάθε παιδί και ταυτόχρονα να καθησυχάσει τους γονείς και να στηρίξει και τους δυο στη μεταβατική αυτή φάση. Ταυτόχρονα έχει ένα ρόλο παιδαγωγικό και χρειάζεται να συμβάλει με έναν τρόπο ουσιαστικό στην ψυχική, κοινωνική και γνωστική ανάπτυξη του παιδιού. Οι περισσότερες παιδαγωγοί έχουν ειδική εκπαίδευση και πολύ μεγάλη εμπειρία στη διαχείριση της νέας αυτής κατάστασης και μπορούν πραγματικά να βοηθήσουν παιδιά και γονείς, τόσο με τις γνώσεις τους όσο και με τη συνολική παρουσία τους μέσα στον καινούργιο χώρο του παιδικού σταθμού.
Αυτό που χρειάζεται ίσως περισσότερο από όλα είναι η καλλιέργεια μιας σχέσης εμπιστοσύνης, κατανόησης και συνεργασίας ανάμεσα σε παιδιά, γονείς και παιδαγωγούς, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια ικανοποιητική συνύπαρξη των τριών αυτών ρόλων.
Από πού μπορώ να ζητήσω βοήθεια;
Σε περιόδους μετάβασης όλοι είναι πιο ευάλωτοι, παιδιά και ενήλικες και είναι σημαντικό να μπορεί κανείς να στηριχθεί κάπου. Καταρχήν οι δικοί μας άνθρωποι, όπως ο σύντροφός μας, τα αδέλφια, οι φίλοι μας ίσως να είναι πρόθυμοι να κουβεντιάσουν μαζί μας με ενδιαφέρον και σεβασμό και ίσως μπορούν να μας πουν κάποιες ιδέες κι από τις δικές τους εμπειρίες. Μπορούμε ακόμη να αναζητήσουμε πληροφορίες σε σχετικά βιβλία, που μιλούν για την προσχολική ηλικία, τη διαπαιδαγώγηση, αλλά και τα προβλήματα που ίσως αντιμετωπίζει κανείς σε κρίσιμες περιόδους.
Την ίδια ακριβώς ανάγκη για υποστήριξη, είναι πολύ πιθανό να βιώνει και το παιδί μας. Ας προσπαθήσουμε να είμαστε κοντά του στη καινούρια για όλους μας καθημερινότητα, ανοιχτοί να ακούσουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά του και έτοιμοι να συζητήσουμε μαζί του τις εμπειρίες που θα φέρνει μαζί του, είτε αυτές αφορούν έκπληξη, νέες γνώσεις, νέες παρέες και ενδιαφέροντα είτε αφορούν αγωνία, άγχος, δισταγμό ή λύπη.
Αν ωστόσο οι ανησυχίες και οι ανάγκες σας δεν καλύπτονται, μη διστάσετε να απευθυνθείτε σε κάποια ψυχοκοινωνική υπηρεσία για να κουβεντιάσετε με εξειδικευμένους επαγγελματίες το θέμα που σας απασχολεί.
Συγκεκριμένα στο Κέντρο Πρόληψης ΠΥΞΙΔΑ θα λειτουργήσει για πέμπτη συνεχή χρονιά ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα για τους παιδικούς σταθμούς, με τίτλο «ΠΥΞΙΔΙΣΜΑΤΑ», το οποίο απευθύνεται σε γονείς και παιδαγωγούς και στελεχώνεται από εξειδικευμένο προσωπικό στο χώρο της ψυχολογίας και της προσχολικής αγωγής.
Στα πλαίσια του συγκεκριμένου προγράμματος μπορείτε να συζητήσετε σε προσωπικό επίπεδο για τυχόν δυσκολίες σας, να παρακολουθήσετε ενημερωτικές συναντήσεις για γονείς, να συμμετέχετε σε ομάδες εκπαίδευσης παιδαγωγών, να προμηθευθείτε έντυπα και ενημερωτικό υλικό, και να ενημερωθείτε για σχετική βιβλιογραφία.
Η ΠΥΞΙΔΑ λειτουργεί Δευτέρα – Παρασκευή, κατά τις ώρες 8:00-15:30 και τα τηλέφωνα επικοινωνίας είναι 2310 202015 και 2310 204453.
|
| |
| |
|
| |
| |
|
 |
